10 Cmentarz komunalny Stary - Thiergartner Weg (Zwierzyniecka)
Został otwarty we wrześniu 1866 r. (zobacz na planie niżej). Cmentarz był dwukrotnie powiększany przez polską administrację: zaraz po II wojnie światowej na urządzenie kwatery poległych żołnierzy radzieckich i w 1993 r. Znajdują się na nim m.in. dwa prywatne pojedyncze nagrobki poległych w I wojnie światowej Maxa Ueberschara (24.09.1895-15.06.1916) oraz Hansa Wittwer (29.06.1890 - 22.09.1914 we Francji) - widoczne na zdjęciach niżej.
11 Cmentarz komunalny Nowy - ul. Ofiar Katynia.
Funkcjonuje od 1986 r. Znajduje się na nim kaplica - otwarta i poświęcona w 1995r. W 2017 r. przechodziła remont. Co ciekawe, w czasie remontu uroczystości pogrzebowe odbywały się na cmentarzu przy ul. Zwierzynieckiej, a miasto zapewniało bezpłatny transport.
12 Cmentarz żydowski.
W 1816 roku Samuel Steimann nabył kawałek ziemi na obrzeżach miasta i przekazał go gminie żydowskiej na jej cele (widać go na planie niżej). Według niektórych informacji tuż obok był zwany "Trupimi dołami", gdyż w średniowieczu chowano tam skazańców i zmarłych bez prawa pochówku na miejskim cmentarzu. Otwarcie cmentarza żydowskiego nastąpiło w 1818 roku.
Nekropolia przetrwała okres drugiej wojny światowej w całkiem dobrym stanie, ale w powojennych latach była systematycznie dewastowana. Obok zachował się dom pogrzebowy, przerobiony na pomieszczenia mieszkalne.
Na cmentarzu pochowani zostali członkowie znanej rodziny Pringsheimów, m.in. Heimann Pringsheim (dziadek wybitnego matematyka i mecenasa sztuki, urodzonego w Oławie w 1850 - Alfreda). Heimann Pringsheim był w mieście znaczącą postacią - właścicielem znanej restauracji mieszczącej się przy Placu Zamkowym. Handlował też mąką, zacierem piwnym, sprzętem rolniczym oraz meblami. Zachowały się dokumenty świadczące o jego działalności społecznej.
W 1977 roku wpisano kirkut do rejestru zabytków, obecnie stanowi własność Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP.
13 i 14 Cmentarze wojenne nr 1 i 2 (ul. Zwierzyniecka).
Ponad 1000 Żołnierzy Armii Radzieckiej, którzy zginęli podczas radziecko-niemieckich walk o Oławę, pochowano na 2 nekropoliach wojennych, które zostały założone obok siebie w lutym 1945 r. na rezerwie cmentarza komunalnego przy ul. Zwierzynieckiej. W 1948 r. na cmentarzu zapoczątkowano pochówki wtórne po likwidacji pojedynczych grobów żołnierzy radzieckich w powiatach oławskim i strzelińskim.
Po akcji ekshumacyjnej 24 marca 1948 r. miał miejsce uroczysty pochówek 61 żołnierzy radzieckich. Były to mogiły zbiorowe, w każdej trumnie umieszczono ciała 5 ofiar. Darmową siłą roboczą byli mieszkańcy. Ograniczało to znacznie koszty akcji. Pozostałe środki pochodziły z funduszu odbudowy wsi. Po roku 1948 na cmentarzu znajdowały się 1562 groby wojenne, w tym 831 osób udało się zidentyfikować.
Na dwóch cmentarzach przy ul. Zwierzynieckiej na początku przeważały groby indywidualne. Centralną częścią każdego z tych cmentarzy był plac, na którym stał stożkowy pomnik ozdobiony czerwoną gwiazdą. W 1952 r. cmentarz przebudowano na zbiorowe miejsce pochówku przenosząc tam kilka tysięcy ciał z grobów żołnierzy radzieckich z powiatów: oławskiego, strzelińskiego, oleśnickiego i wrocławskiego. W miejsce 2 małych cmentarzy wojennych powstał jeden z największych w tym regionie, ze szczątkami 5560 osób, w tym 1894 zidentyfikowanych i 3666 anonimowych. Ostatnią ofiarę wojny pochowano na tym cmentarzu w 1968 r. Był to nieznany żołnierz poległy w 1945 r., odnaleziony w ogrodzie na terenie prywatnej posesji w Ratowicach. Były też pojedyncze pochówki żołnierzy radzieckich, którym nie przysługiwało prawo spoczęcia na cmentarzu wojennym. Obecny pomnik z piaskowca w centralnej części cmentarza zbudowano w latach 80. XX wieku - na fot. niżej.
(na podstawie artykułu Grażyny Trzaskowskiej "Dzieje radzieckiego cmentarza wojennego w Oławie")
Napisz komentarz
Komentarze