Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma już 90 lat. Został powołany do życia rozporządzeniem prezydenta Ignacego Mościckiego z 24 października 1934 r. Rozporządzenie było zwieńczeniem procesu scalania i centralizacji systemu ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie powoływało do życia nową – centralną i powszechną – instytucję ubezpieczeniową: Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
- Tutaj na Dolnym Śląsku ZUS powstawał na bazie majątku działających przed wojną niemieckich instytucji ubezpieczeniowych i skupiał się głównie na zabezpieczeniu osobom ubezpieczonym możliwie pełnych, bezpłatnych świadczeń leczniczych w razie choroby oraz wypłatach, stosunkowo niewielkiej wtedy, ilości rent – opowiada Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku. – Wrocławski ZUS powstał już w 1947 roku – dodaje.
Według rzeczniczki, zabytkowy budynek, w którym znajduje się wrocławski ZUS został zbudowany w latach 20-stych poprzedniego stulecia, jako siedziba niemieckiego urzędu finansowego.
- Autorem projektu był monachijski architekt Allescher, którego imienia niestety nie udało nam się ustalić – mówi Kowalska-Matis. - Uroczyste otwarcie budynku miało miejsce w październiku 1926 r., - dodaje.
Według dostępnych źródeł historycznych w 1929 r. Allescher zaprojektował także w wewnętrznym dziedzińcu budynku pawilon ogrodowy i geometryczny ogród z istniejąca do dzisiaj fontanną w środku. Zarówno ogród, jak i pawilon spełniały funkcje rekreacyjne dla pracowników ówczesnego urzędu finansowego.
- Ciekawostką jest to, że piękna elewacja budynku została zaprojektowana w nawiązaniu do elewacji barokowych klasztorów śląskich – wskazuje Iwona Kowalska-Matis.
Rzeczniczka, zachęca do zajrzenia do środka budynku. Tuż za drzwiami wejściowymi znajduje się monumentalny hall główny – wsparty na rzędach prostych filarów. W nim, robiąca wrażenie poprzez nawiązanie do barokowych, klatka schodowa z reprezentacyjnymi schodami zbudowanymi w kształcie litery „T”. Monumentalności całemu wnętrzu dodawały, niestety dziś nie zachowane, witraże w oknach z przedstawieniami herbów czterdziestu miast objętych działalnością ówczesnego Urzędu Finansowego. W małych okienkach poniżej znajdowały się orły: śląski i państwowy niemiecki. Również wprowadzenie pseudofaset sufitu nawiązywało do rozwiązań konstrukcyjnych z wieków poprzednich.
Analogicznie zaprojektowano dwie boczne klatki schodowe na narożnikach głównego korpusu budynku oraz dodatkową w dobudowanej części wschodniego skrzydła. Wszystkie umiejscowiono w przestronnych hallach wspartych na filarach. W obu klatkach schodowych na ścianach wewnętrznych znajdowały się ceramiczne modele fragmentów elewacji budynku. Obecnie zachował się tylko jeden z przedstawieniem wschodniej części elewacji frontowej. Pozostałe mniejsze klatki schodowe służą obecnie funkcjonalności obiektu.
- Rozmieszczenie gabinetów urzędników w dwóch rzędach oddzielonych korytarzem wewnętrznym zapewniało doskonałe oświetlenie i wentylację pomieszczeń oraz umożliwiało łatwy dostęp interesantów - opowiada Iwona Kowalska-Matis. - Elementami przełamującymi monumentalizm i absolutną powagę wystroju wnętrz były ceramiczne elementy balustrady schodów z motywami kwiatowymi – dodaje.
W okresie powojennym budynek nie zmienił swojego przeznaczenia i był wykorzystywany przez Urząd Skarbowy Wrocław - Krzyki, Izbę Skarbową i ZUS. Obecnie użytkowany jest tylko przez ZUS. W pierwszej połowie lat 90. przeprowadzono remont kapitalny elewacji i częściowo wnętrz.
- Nasz budynek podlega ochronie konserwatorskiej, dlatego wszelkie prace musza być prowadzone w uzgodnieniu z miejskim konserwatorem zabytków – wskazuje rzeczniczka.
Zgodnie z decyzją miejskiego konserwatora zabytków z dnia 15 stycznia 1993 r. ochronie podlega bryła, układ wnętrz, szczególnie układ i wystrój głównej klatki schodowej (balustrady), wystrój sztukatorski sali posiedzeń (kasetony), układ i wystrój elewacji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rodzaj zastosowanego materiału, ochronie podlega również stolarka drzwi i okien. Ochronie podlega też bryła budynku pawilonu ogrodowego wraz z podcieniem na „doryckich” kolumnach, układ parkowo-ogrodowy dziedzińca wewnętrznego wraz zielenią wysoką, układ zielony w formie trawnika obramowanego przystrzyżonym żywopłotem, obiegającego elewacje zewnętrza budynku głównego. Ze względy na te walory stanowi cenny zabytek architektury na trwałe wpisany w krajobraz miasta.
Źródło: materiały przygotowane we wrześniu 1996 r. przez Panią dr Iwonę Bińkowską (z Biblioteki Uniwersyteckiej Na Piasku), które znajdują się w Urzędzie Miejskim Wrocławia - karty ewidencyjnej zabytków architektury i budownictwa.
Napisz komentarz
Komentarze