Radca prawny radzi
Zachowek jest to uprawnienie mające na celu ochronę interesów najbliższej rodziny spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego, ale w wyniku rozporządzenia majątkiem przez spadkodawcę zostali pokrzywdzeni poprzez nieotrzymanie żadnej części spadku lub otrzymanie mniejszej części, niż wartość wyliczonego zachowku. Są to rodzice zmarłego, małżonek oraz zstępni, czyli potomkowie spadkodawcy (dzieci, wnuki itd.). Zazwyczaj instytucja zachowku ma zastosowanie w sytuacji, gdy spadkodawca sporządzi testament w którym przekaże cały swój majątek lub jego przeważającą część jednej lub kilku osobom z pominięciem ww. osób, które byłyby powołane do spadku z ustawy. Nie jest to jednak jedyna sytuacja, bowiem możliwe jest dochodzenie zachowku także w innych przypadkach (np. w sytuacji braku testamentu, ale rozporządzenia przez spadkodawcę całym swoim majątkiem jeszcze za życia w postaci darowizny). Zgodnie z Kodeksem Cywilnym zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się połowa wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Wyjątek stanowi sytuacja, w której osoba uprawniona do zachowku jest trwale niezdolna do pracy albo jeżeli uprawniony do zachowku zstępny spadkodawcy jest małoletni – wówczas należy się dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Zachowek jest zatem określany wyłącznie w kwocie pieniężnej. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby uprawniony z tytułu zachowku i zobowiązany do jego wypłacenia uzgodnili inny sposób spłaty, np. w postaci wydania konkretnej rzeczy z masy spadkowej uprawnionemu. Wyliczenie wysokości zachowku należnego uprawnionym osobom nie jest łatwe, zwłaszcza, że wysokość ta może być różna w zależności od tego, która z uprawnionych osób wnosi o zachowek. Wpływ na wysokość zachowku mają m. in. darowizny dokonane za życia spadkodawcy czy też treść samego testamentu (np. zapisy zwykłe, polecenia czy zapisy windykacyjne). Należy także pamiętać, iż przy ustalaniu udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się także spadkobierców, którzy odrzucili spadek, czy też spadkobierców niegodnych dziedziczenia. Z drugiej strony przy dokonywaniu obliczeń nie bierze się pod uwagę spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia i tych, którzy zostali wydziedziczeni. Trzeba pamiętać, iż wydziedziczenie ograniczone jest przepisami prawa, nie wystarczy pominięcie kogoś w testamencie, aby został wydziedziczony. Przyczyny wydziedziczenia są wskazane enumeratywnie w ustawie i powinny być wskazane w treści testamentu. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu, zatem nie można zwlekać zbyt długo. W celu uzyskania zachowku należy zwrócić się do spadkobierców. Jeżeli dobrowolnie nie chcą oni wypłacić zachowku, uprawniony może złożyć pozew o zapłatę zachowku do sądu. Każdy przypadek należy dokładnie przeanalizować. Zachowek jest bardzo złożoną instytucją prawa spadkowego. Przepisy go regulujące są dość jasne i klarowne, jednak tylko z pozoru. Marta Malec - radca prawny (akcja edukacyjna gazety i kancelarii prawnej) |
Napisz komentarz
Komentarze