Nadwozie wyposażono w dwie pary drzwi. Z lewej strony przeznaczone były jedynie dla kierowcy, z prawej strony nadwozia - dla pasażerów. Koło zapasowe umieszczono w schowku tylnym. Poszycie wewnętrzne nadwozia wykonano przy użyciu materiałów stosowanych w autobusach Jelcz-Karosa. W środku były 24 siedzenia pasażerskie typu "lotniczego", z wysokimi oparciami.Założono, że w zależności od typu i układu siedzeń, autobus będzie mógł przewozić od 15 do 25 pasażerów. Fotel kierowcy miał pełną regulację położenia poduszki i oparcia. Nad oknami bocznymi po obu stronach nadwozia zamontowano półki nadokienne na bagaż podręczny pasażerów. Stanowisko kierowcy wyposażono ponadto w panel sterujący ogrzewaniem wnętrza (na parapecie przednim) oraz umieszczony z prawej strony odbiornik radiowy ze wzmacniaczem i mikrofonem, połączony z trzema głośnikami rozmieszczonymi w poszyciu wewnętrznym dachu.Wysokość wnętrza wynosiła 1900 mm i pozwalała na swobodne poruszanie się pasażerów wewnątrz pojazdu.
Dlaczego MAT?
Pojazd otrzymał nazwę MAT Oławka, skrót MAT oznaczał mały autobus turystyczny. Oficjalna prezentacja prototypu odbyła się w Warszawie w kwietniu 1964 roku. Oto, co wówczas pisała o nim Centralna Agencja Fotograficzna:
W dniu 8 IV 1964 r. w Warszawie zaprezentowano nowości motoryzacyjne. Wielkie zainteresowanie wzbudził prototyp nowego mikrobusu SFA-4 z Sanoka (projekt Z. Beksińskiego przyp. autora) odznaczający się piękną i nowoczesną linią oraz prototyp MAT z Jelcza. Autobus MAT (mały autobus turystyczny) wykonany przez Jelczańskie Zakłady Samochodowe jest produktem całkowicie krajowym. Wyposażony w silnik wysokoprężny z FSC Starachowice o mocy 125 KM rozwija prędkość maksymalną 100 km/h. MAT zabiera od 25 do 40 osób zależnie od wersji (turystycznej, międzymiastowej lub miejskiej- nocnej). MAT wchodzi do produkcji z początkiem III kwartału 1965 roku. Konstruktorami są inż. Stanisław Drużyński i Henryk Kolendo z Zakładowego Biura Konstrukcyjnego w Jelczu.
Nowy prototyp z Jelcza bardzo szybko stal się bohaterem wielu artykułów w prasie branżowej wydawanej wówczas w naszym kraju. Wiele artykułów na ten temat opublikowano m.in. w tygodniku "Motor". Podawano w nich informacje nie tylko czysto techniczne związane z samym pojazdem, ale również np. takie:
Zakłady w Jelczu są gotowe do produkcji MAT-ów w ilości 1000 sztuk rocznie ("Motor" nr. 17/1964).
"Konstruktorzy i twórcy Oławki przewidywali, iż ten mały autobus turystyczny znajdzie szerokie zainteresowanie wszędzie tam, gdzie przewozić się będzie mniejsze ilości pasażerów lub wymagana będzie od pojazdów duża zwrotność. A więc przy obsłudze niewielkich wycieczek organizowanych przez biura podróży, obsłudze tras o małej frekwencji oraz dystansów, na których warunki drogowe nie pozwalają na użycie autobusów o dużej pojemności. MAT Oławka znajdzie też pewnie zastosowanie przy obsłudze lotnisk, domów wczasowych i uzdrowisk, linii pospiesznych PKS, drużyn ratowniczych Pogotowia Górniczego itp. Zainteresowanie Oławką jest już obecnie tak duże, że szereg instytucji zgłosiło chęć nabycia łącznie 2190 sztuk! Na liście przyszłych klientów znajdują się PBP ORBIS, PKS, ZTS Łączność, Pogotowie Górnicze, Służba Zdrowia i inne instytucje. (...) Czekamy cierpliwie na podjęcie seryjnej produkcji (Stanisław Kubiak "Motor" nr 15/1965).
Warto nadmienić, że oprócz jazd doświadczalnych, przeprowadzonych na terenie całej Polski (prezentacje w wielu miastach), prototyp prezentowano także w Czechosłowacji, m.in. w Libereckich Zakładach Samochodowych LIAZ, gdzie również zebrał on pochlebne opinie.
Niestety, mimo tak dobrze zapowiadającej się przyszłości nowej jelczańskiej konstrukcji, decyzji o produkcji seryjnej nie podjęto. Dlaczego? To pytanie pozostanie chyba bez konkretnej i zadowalającej odpowiedzi.
Skończył w telewizji
Prawdopodobnie pod koniec 1965 roku lub w pierwszych miesiącach roku następnego prototyp Oławki wypożyczono oddziałowi Telewizji Polskiej we Wrocławiu, gdzie miał przechodzić kolejny cykl badań drogowych (doświadczalnych). Wnętrze autobusu po demontażu siedzeń pasażerskich zostało przystosowane do montażu niezbędnej aparatury oraz urządzeń pozwalających na realizowanie materiału telewizyjnego w terenie. W kilka miesięcy po tych wydarzeniach do ówczesnego dyrektora naczelnego JZS Feliksa Otachla przesłano pismo od kierownika ekipy telewizyjnej użytkującej Oławkę, w którym stwierdzono m.in., że lepiej się ona sprawuje niż ich dotychczasowy wóz transmisyjny.
Jelczański autobusik nigdy już nie wrócił do fabryki, pełniąc przez kolejnych kilka lat funkcję wozu transmisyjnego Telewizji Wrocław, po czym po prostu trafił na złom. Kiedyś Michał Szczupak na łamach gazety zakładowej "Głos Jelcza" napisał: Dlaczego los prototypów musi być taki smutny.
Wojciech Połomski
Zdjęcia w materiale pochodzą ze zbiorów autora.
W materiale wykorzystano cytaty pochodzące z tygodnika "Motor" i dwutygodnika "Głos Jelcza" oraz fragmenty książki: "Pojazdy samochodowe i przyczepy Jelcz 1952-1970"
Dane techniczne autobusu MAT Oławka
- Silnik: typu S 472 z zapłonem iskrowym, czterosuwowy, rzędowy, pionowy, ustawiony wzdłużnie nad osią kół przednich, zawieszony elastycznie w trzech punktach. Liczba cylindrów 6. Moc maksymalna 69,8 kW (95 KM) rozwijana przy 3000 obr./min.
- Skrzynia biegów: 5+1
- Układ napędowy: klasyczny 4x2
- Układ kierowniczy: przekładnia kierownicza ślimakowa globoidalna, z podwójną rolką, o średnim przełożeniu 20,75
- Układ nośny: Konstrukcja nadwozia zintegrowana z podłużnicową ramą nośną. Zawieszenie kół przednich zależne. Sztywna oś przednia o przekroju dwuteowym, wsparta na podłużnych półeliptycznych resorach piórowych. Dwa amortyzatory hydrauliczne, ramieniowe, dwustronnego działania. Zawieszenie kół tylnych zależne. Sztywny most napędowy wsparty na półeliptycznych resorach piórowych. Dwa amortyzatory hydrauliczne, ramieniowe, jednostronnego działania
- Długość: 7100 mm
- Szerokość: 2400 mm
- Wysokość: 2865 mm
- Masa własna: 4480 kg
- Dopuszczalny ciężar całkowity: 6480 kg
- Prędkość maksymalną; 100 km/h
- Wysokość wnętrza: 1900 mm
- Rozstaw osi: 3700 mm.
- Rozstaw kół przednich 1876mm
- Rozstaw kół tylnych 1600 mm
- Koła jezdne: tarczowe, tłoczone z blachy stalowej, obręcze o profilu płaskim, o wymiarach 5,0x20". Ogumienie krzyżowe, dętkowe o wymiarach 8,25-20". Tylne koła bliźniacze
- Najmniejsza średnica zawracania: 18,4 m
- Zużycie paliwa: 23l/100km
- Prędkość maksymalna: 105 km/h
- Liczba miejsc siedzących: 24
Napisz komentarz
Komentarze