Kiedy przegląda się stare pocztówki oławskie, trudno nie zauważyć, jak wiele spośród nich pokazuje Odrę. Sto lat temu odgrywała ona dużo większą rolę niż obecnie - zarówno jako droga transportu towarowego, trasa żeglugi pasażerskiej oraz miejsce wypoczynku. Dziś proponuję przyjrzeć się bliżej pocztówce wysłanej z Wrocławia do Erkner pod Berlinem w 1916 r. Adresatem korespondencji był Willy Krüger. Pocztówkę wydał zakład Kunstverlag Herm(ann) Lukowski, który znajdował się we Wrocławiu przy Brunnenstrasse (obecnie ul. Studzienna na Krzykach).
Korespondencja zawiera pozdrowienia przesyłane adresatowi z gościnnej wizyty wieczornej we Wrocławiu. Podpisali się: Karl, Klara i Karlchen (Karolek).
Patrzącemu na pocztówkę rzuca się w oczy przede wszystkim plan pierwszy, a na nim dwie łodzie wiosłowe i statek. Wydawca jednak zatytułował kartkę: "Schleusenbrücke mit Dampfer" czyli "Most »śluzowy« (po polsku nie brzmi to najszczęśliwiej; może lepiej "Most przy śluzie") z parowcem".
Tak więc transport towarowy współistniał jak widać całkiem dobrze z relaksem nad wodą i na wodzie. W jednej z łodzi można rozpoznać kobietę w wykwintnym piętrowym kapeluszu i dwoje dzieci. Jakość zdjęcia w tym miejscu nie jest najlepsza, jednak da się te osoby zobaczyć. Dalej, na drugim czy trzecim planie widać piękny kamienny most przy śluzie na Zwierzyńcu (wówczas Thiergarten). Wrota śluzy pozostają zamknięte - trwa widać opróżnianie lub napełnianie komory wodą. Obecność licznych "gapiów" na moście też wskazywałaby na to, że coś interesującego dzieje się w tym urządzeniu inżynierii wodnej.
Śluza widoczna na pocztówce została zbudowana w 1873 r. Zastąpiła drewniane urządzenie, które funkcjonowało w tym miejscu już pod koniec XVIII w. Teraz brzegi zostały wymurowane, a wrota wykonano ze stali.
Warto dodać, że wieś Zwierzyniec została włączona do Oławy w 1913 r. Możliwe więc, że zdjęcie na pocztówce jest pierwszym w historii, które pokazuje ten rejon Zwierzyńca już jako część miasta. Budynek u lewego krańca mostu to dom mieszkalny właściciela oławskiej papierni. Fabrykę założył w 1879 r. Friedrich Haver pochodzący z Pomorza.
W zbiorach IMZO znajdują się dokumenty pisane ręcznie i drukowane na papierze z zakładu Havera. Bardzo czytelne są nich znaki wodne papierni.
Jeśli chodzi o łódkę spacerową - być może to jeden ze sprzętów wodniackich należących do Oławskiego Klubu Wioślarskiego "Neptun". Jego stanica znajdowała się nieco poniżej mostu na Odrze przy Ufergasse (obecnie ulica Nadbrzeżna). Za mężczyzną siedzącym przy wiosłach jest jeszcze jeden pasażer łódki - wygląda jakby dopiero wsiadł wciągnąwszy cumę (wioślarz wyraźnie odpycha łódkę wiosłem od brzegu). Być może pasażerowie właśnie zakończyli spacer nadodrzańskim "bulwarem" i zeszli do rzeki po znajdujących się w tym miejscu nabrzeża wygodnych, murowanych schodkach.
Ktoś z czytelników mógłby się żachnąć: "Po co takie dywagacje i domysły". Sądzę jednak, że warto dokładnie przyglądać się i analizować stare fotografie. Jest to przecież maleńki fragment zmieniającej się nieustannie rzeczywistości, sekunda zatrzymana w kadrze. I z takich właśnie skrawków można złożyć - na kształt puzzli - pełniejszy obraz minionego świata.
Marta Możejko Izma MUzealna Ziemi Oławskiej
Napisz komentarz
Komentarze