Oława Wspólna idea
Rok temu podpisano porozumienie o współpracy pomiędzy burmistrzem Franciszkiem Październikiem a przewodniczącym regionalnego oddziału Związku Wypędzonych w Weimarze - Clarsenem Ratzem. Strony zobowiązały się do odnowy oławskiego cmentarza żydowskiego przy ulicy Cichej. Szacunkowe koszty tej modernizacji to 15 tys. euro. Strony porozumienia zapłacą je po połowie.
Na fot.Inicjator przedsięwzięcia Heinz Scholz pamięta Kristallnacht (Noc Kryształową) w Ohlau
23 października odbyło się spotkanie stron - polskiej, niemieckiej i żydowskiej. Niemców reprezentowali: szef delegacji - Egon Primas - przewodniczący krajowy (regionalny) Związku Wypędzonych w Turyngii, członek tamtejszego Landtagu, Horst Juengling - przewodniczący Ziomkostwa Ślązaków w Turyngii, wiceprzewodniczący Związku Wypędzonych w tym mieście, Norbert Schuetz - pracownik tamtejszego Związku Wypędzonych, Clarsen Ratz - szef okręgu Związku Wypędzonych w Weimarze oraz Heinz Scholz - emeryt, zaangażowany we współpracę niemiecko-polską. Samorząd oławski reprezentowali burmistrz Franciszek Październik i sekretarz miasta Ewa Szczepanik, a Gminę Żydowską we Wrocławiu - jej przewodniczący Aleksander Gleichgewicht, Agnieszka Kagankiewicz i Unia Racławska.
Projekt muru
Spotkanie prowadził Jacek Pilawa, jeden z inicjatorów porozumienia. Koncepcję zagospodarowania cmentarza przedstawiła Daria Sułek-Chlebowska z firmy CCI sp. z.o.o., odpowiedzialnej za projekt.
Egon Primas przekazał burmistrzowi promesę na 7,5 tys. euro. Udział finansowy w renowacji zadeklarowali także Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu i Heinz Scholz z żoną. Primas mówił, że cmentarz jest nich bardzo ważny, bo spoczywają na nim przodkowie żony noblisty Tomasza Manna - z rodu Pringsheim. Współpracę z gminą żydowską uważają za ideę bardzo wartościową. - Od niedawna jesteśmy gospodarzami tego miejsca, ale mam pewność, że wspólna inicjatywa się powiedzie - mówił Aleksander Gleichgewicht. - Bardzo nam się podoba koncepcja renowacji cmentarza, ze względu na szacunek dla historii i wiary żydowskiej. Działania samorządu oławskiego mogą być przykładem nie tylko dla Dolnego Śląska, ale dla całej Polski.
Gleichgewicht podkreślił trwającą 20 lat współpracę polsko-niemiecką i udział w niej Heinza Scholza. Projekt jest efektem dynamicznej współpracy. Gmina żydowska będzie szukała pieniędzy na jego realizację i aktywnie wspierała każdy etap jego realizacji . Potrzeba na to czasu, ale warto. Żydzi z Dolnego Śląska czują się kontynuatorami i spadkobiercami tradycji polskich i śląskich Żydów, a Wrocław był w XIX wieku kolebką ruchu oświecenia żydowskiego (haskali).
Wzruszony Heinz Scholz, mieszkaniec Ohlau, dziękował Jackowi Pilawie za wspólne inicjatywy. Przyznał, że jako wypędzeni po wojnie, mówili o swoim cierpieniu, ale polsko-niemieckie działania uświadomiły im, że trzeba patrzeć do przodu, w duchu pojednania: - Dzisiaj wiem, po wielu latach, że to nie my, niemieccy wypędzeni, byliśmy pierwszymi ofiarami narodowego socjalizmu, ale nasi żydowscy sąsiedzi, zamordowani w komorach gazowych.
Jako 8-letni chłopiec, Scholz przeżył Noc Kryształową. Szedł rano do szkoły, widział zrabowane i spustoszone sklepy żydowskie. Nikt, oprócz jego matki, nie mówił, że stało się coś złego. Później widział na odrzańskim moście na ciężarówce ludzi z żółtymi gwiazdami. - Jestem oławianinem, jestem dumny, że moje miasto zdobyło się na taki gest, na taki pomnik. Jego znaczenie wykracza poza granice Oławy.
W przyszłym roku będzie wykonane ogrodzenie kirkutu. Docelowo na cmentarzu powstanie także lapidarium. Zaplanowano wiele prac: wyrównanie terenu, nasadzenia, montaż oświetlenia i kamer. W dwóch częściach muru z cegły będą umieszczone macewy. Pozostała część ogrodzenia będzie ażurowa. W obrębie pełnego muru zaplanowano oświetlenie. Koncepcja wykorzystuje rzeczywistą liczbę zinwentaryzowanych macew. Kontrastem dla prostego muru będzie bogato zdobiona brama wejściowa. Wzór nawiązuje do tradycyjnej wycinanki żydowskiej z elementami symboliki. Na murze mają być umieszczone dwie tablice pamiątkowe.
Tekst i fot.: Monika Gałuszka-Sucharska
Napisz komentarz
Komentarze