Po okresie wojen napoleońskich za panował wyjątkowo długi okres, w którym miasto nie ponosiło bezpośrednich skutków wojny. Ten czas trwał praktycznie do drugiej wojny światowej, w czasie pierwszej Oława nie została zniszczona. Po likwidacji fortyfikacji zlikwidowano również w 1832 roku odwach w rynku. Nowy wzniesiono obok pałacu Luizy. Dzisiaj w tym budynku (przebudowanym w latach trzydziestych XX w.) znajduje się część klas LO.
W XIX wieku Oława była miastem garnizonowym. Po zjednoczeniu Niemiec, rozpoczęło rozbudowę obiektów koszarowych, które finansowano z francuskich kontrybucji po przegranej wojnie 1870-71. Na przełomie lat 80. i 90. powstały kompleksy koszarowe przy ulicy Młyńskiej i 3 Maja. Dla potrzeb kawalerii wybudowano obszerne stajnie na kilkaset koni wraz z zapleczem i obszernymi budynkami mieszkalnymi. Większość tych obiektów przetrwała do naszych czasów i są one dobrze znane oławianom. Do 1945 roku w Oławie znajdowały się następujące jednostki wojskowe:
- 1741-1806- 1 Szwadron Regimentu von Heising, Regiment Kirasjerów nr 8 oraz sztab główny;
- 1764-1777 - 1 Regiment Huzarów hi. von Czettritz;
- 1808-1819 - 1 Śląski Regiment Huzarów im. mjr von Schill nr 4 (pierwszy i drugi eskadron);
- 1860-1919 - Dowództwo Okręgu, Urząd Prowiantowy, Administracja Garnizonowa Lazaret Garnizonowy;
- 1921-1935 - II Pruski Regiment Rajtarów, Eskadron instruktorski (pułk szkolny);
- 1936-1939 -1 oddział 64 Regimentu Artylerii;
- 1936-1945 - 28 batalion sanitarny, batalion szkolny, Szkolą Dowódców Lotniczych (pilotów) C.
Patronem huzarów i koszar był major von Schill. Ten pruski żołnierz został wraz ze swoim oddziałem schwytany przez Francuzów, 16.09.1809 roku oficerów rozstrzelano, a 32-letniego von Schilla ścięto. Przed egzekucja był on osadzony w twierdzy Wesel nad Renem. W jego celi, wiele lat później w 1918 roku, byl więziony Józef Piłsudski. Marszałka Piłsudskiego zapoznano z dziejami von Schilla. pokazano również miejsce egzekucji.
Opisywana twierdza obecnie już nie istnieje, została rozebrana po pierwszej wojnie. Jak dotąd jest to jedyny wątek historyczny łączący J. Piłsudskiego z Oławą. Pomnik von Schilla zbudowano w 1909 roku na Placu Zamkowym w jego zachodniej części Obecnie dobrze widoczny jest fundament pomnika. Kompleks koszarowy przy Młyńskiej nazwano imieniem Friedricha Wilhelma von Seyidlitz.
Seydlitz był inspektorem śląskiej kawalerii i zasłużonym dla Prus żołnierzem. Mieszka! w Oławie i w Minkowicach, gdzie miał swoją posiadłość. Ostatnimi obiektami militarnymi były bunkry zbudowane przy koszarach przy ul. 3 Maja (za cmentarzem). Większość z. lekkich bunkrów-magazynów została w ostatnich lalach rozkradziona, pozostały żelbetowe bunkry-schrony wyposażone w wentylację i pojedyncze wejście z lekkimi gazoszczelnymi drzwiami pancernymi typu 65P9. Schrony są doskonale zamaskowane, przysypane grubą warstwa ziemi. Te obiekty nie były przystosowane do obrony, były to jedynie magazyny amunicyjne. Armia Radziecka wykorzystała je do przechowywania jarzyn i owoców. Kilka innych schronów znajduje się na terenie miasta, np. na Placu Piłsudskiego widoczny jest długi nasyp schronu dla ludności cywilnej. W czasie ostatniej wojny Oława była pierwszym bombardowanym miastem Rzeszy. To właśnie tu 3 września 1939 przyleciał samotny polski "Karaś" por. Buczyłki i zrzucił 600 kg bomb.
Ciężkie walki na tych ziemiach toczono w 1945 roku. Ich świadectwem jest cmentarz wojenny, na którym pochowano prawie 5000 żołnierzy ze wszystkich republik Związku Sowieckiego. Po wojnie w koszarach rozlokowano Samodzielny Batalion Samochodowy. Konie zastąpiły wysłużone ZIS-y, DMC, Dodge i Studebackery. Polscy żołnierze przebywali tu tylko do 1946. Później obiekty zajęła znowu Armia Czerwona.
Przy ulicy Bieruta (obecnie Lwowska) znajdowała się jednostka transportowa i szkoła mechaników-kierowców. Na Młyńskiej znajdowały się wojska lotnicze,jednostka zajmująca się obsługą pobliskich lotnisk. Przy ulicy 3 Maja stacjonowała jednostka saperska ze sporą ilością sprzętu umożliwiającego budowę przepraw.
Od 1992 roku w Oławie, po raz pierwszy w dziejach nie ma już regularnych oddziałów wojskowych, a obiekty służące wielu armiom są przystosowywane do nowych, pokojowych funkcji.
Przemysław Pawłowicz
Tekst ukazał asie w Wiadomościach Oławskich nr 12/1995
Napisz komentarz
Komentarze