W 1865 roku, podczas ogólnoniemieckiej konferencji poczty, dr Heinrich Stephan wystąpił z propozycją wprowadzenia do obiegu "pocztowego listka" ("Postblatt"). Potraktowano to jako zamach na świętą tajemnicę korespondencji. W 1868 poczta Cesarstwa Austro-Węgierskiego zdecydowała się na rozpowszechnienie kart pocztowych.
W pierwszym kwartale 1869 roku sprzedano ich aż 3 miliony! Wkrótce pojawiły się w obiegu takie karty również w Niemczech, Szwajcarii, Anglii, Luksemburgu i w innych państwach europejskich. Początek historii kart pocztowych przypadł na okres istotnych zmian społecznych. Intensywnie rozwijał się przemysł, rozrastały się miasta, coraz powszechniejsze stawały się środki komunikacji publicznej, zwłaszcza kolei. Ludzie coraz więcej podróżowali w poszukiwaniu pracy i lepszego życia (emigracje). To także czas coraz większej popularności turystyki. To sprzyjało komunikacji na odległość - taniej i stosunkowo szybkiej. Ze względu na szczupłość miejsca do pisania korespondencji ta forma komunikowania się była dostępna nawet dla osób niewykształconych, niepiśmiennych. W 1879 roku poczta niemiecka wprowadziła do obiegu 123 miliony kart! Dowodzi to niezwykłej ich popularności.
To krótkie wprowadzenie historyczne zakończę cytatem z sonetu "Do karty pocztowej", Ignacego Balińskiego: List trzeba napisać... List! Ale czyż warto drgnienia jaźni oblekać w zdań wyblakłych wióry? List to forma przeżyta, strzęp literatury.
W krótkim czasie pocztówka stała się przedmiotem kolekcjonerskim, bardzo pożądanym. Zaczęły powstawać czasopisma i stowarzyszenia kolekcjonerów. W cyklu, który rozpoczynamy, będziemy na łamach "GP-WO" prezentować pocztówki ze zbiorów Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Wiele z nich jest już powszechnie znanych, można je oglądać na różnych stronach internetowych, m.in. w Oławskiej Bibliotece Cyfrowej oraz na portalu gazeta.olawa.pl pod tym linkiem: Do ich opisu postaramy się dodawać nieco informacji o ówczesnej Oławie, autorach zdjęć, wydawcach itp. Najstarsze oławskie pocztówki pochodzą z przełomu XIX i XX wieku.
Przeważnie były wykonywane techniką chromolitografii, czyli wielobarwnego druku, w którym każdy kolor uzyskiwano z innej płyty litograficznej.
Z Oławy do Wrocławia
Załączoną do tego tekstu kartkę pocztową (na fot.) wysłano z Oławy 15 sierpnia 1903 - do panny Berty Geeletz, zamieszkałej przy Bahnhoffstrasse (ul. Dworcowa) we Wrocławiu. Korespondencja zajmuje tylko niewielką część kartki - narożnik na stronie z grafiką. Odwrotna strona przeznaczona jest dla poczty - na adres i znaczek oraz stempel. Grafiki, ozdobione typowo secesyjnym ornamentem, przedstawiają trzy charakterystyczne miejsca Oławy.
Na górnej widać z lewej strony wschodnią część Rynku i Poststrasse (później nazwanej August-Feige-Strasse, na cześć oławskiego burmistrza). Dlaczego Poststrasse, skoro nie było tam urzędu pocztowego? Otóż już na początku XVII wieku, u wlotu tej ulicy na plac Zamkowy (Schlossplatz) zatrzymywał się pocztylion i trąbką dawał znać mieszkańcom, że przyjechały przesyłki. W głębi nie widać wieży ciśnień. Nic dziwnego, bo "Wasserturm" zbudowano dopiero w 1908 roku. W bezpośrednim sąsiedztwie ratuszowej wieży widać niewielką kamienicę, w której znajdował się sklep z artykułami tytoniowymi. Zapewne sprzedawano tam miejscowe wyroby. W Oławie i w okolicy działało wtedy kilka fabryk tytoniu, m.in. Augusta Detera, na dzisiejszym placu Piastów.
Gdy się skończyła dobra koniunktura, w 1935 przekształcono budynek fabryki na koszary dla regimentu artylerii. Dolna grafika przedstawia fragment Rynku i Breslauerstrasse (dziś ulica Wrocławska). W głębi widać kościół pw. ŚŚ. Apostołów Piotra i Pawła - jeszcze bez wieży. W wyniku przebudowy, wykonywanej w 1938 roku, postawiono wieżę oraz portyk przed głównym wejściem. Na rogu Rynku i Breslauerstrasse znajdowała się gospoda "Zum Schwarzen Adler"("Pod Czarnym Orłem"). Było to miejsce szczególne - w 1914 roku właściciel otworzył tam pierwsze w mieście kino. Gospoda stała w tym miejscu i pod tą samą nazwą już w połowie XVIII wieku - widać to na rycinach Fryderyka Bernharda Wernera. Z prawej strony pocztówki widnieje dworzec kolejowy. Jego otwarcie nastąpiło w roku 1845 - trzy lata po oddaniu do użytku odcinka Wrocław - Oława "Oberschlesische Eisenbahn" ("Górnośląskiej Kolei Żelaznej"). Warto tu podkreślić, że dworzec usytuowano na skraju miasta, w strefie przemysłowej, której zapewniono połączenie kolejowe z odrzańskim portem.
Marta Możejko Izba Muzealna Ziemi Oławskiej
Napisz komentarz
Komentarze