Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
piątek, 16 maja 2025 13:49
Reklama Hipol
Reklama
Reklama Uniwersytet Wrocławski

Skarb Oławy, czyli dawna sztuka złotnicza (cz.1)

Co łączy Oławę z Krakowem, Warszawą, Wrocławiem, Kodniem nad Bugiem, Łukomiem, Rudnem czy podgrodkowskimi Kopicami jednocześnie? Odpowiedzią na to dziwnie postawione pytanie są zabytki sztuki złotniczej, wykonane na przełomie XVII i XVIII wieku przez miejscowych artystów w warsztatach oławskich
Reklama
Skarb Oławy, czyli dawna sztuka złotnicza (cz.1)
Tzw. Śląski Graal w Muzeum Miejskim we Wrocławiu
Podziel się
Oceń

Wychodząc poza granice Polski listę należałoby powiększyć jeszcze o Pragę, Berlin, Moskwę, Kijów, Budapeszt, Norymbergę, Londyn, a nawet odległą Jerozolimę. Zabytki oławskie są tam eksponowane w muzealnych zbiorach obok dzieł mistrzów Augsburga, Gdańska czy Wrocławia. Podziwiając eksponaty oławskie w gablotach szacownych muzeów Europy aż trudno uwierzyć, że karty historii Oławy milczą na ten temat.

Reklama

Gdy w 2006 roku w wyniku głośnej akcji społecznej udało się pozyskać do Wrocławia zbiór obiektów złotniczych, określany jako "Wrocławski skarb z Bremy", wśród kilkudziesięciu znakomitych obiektów złotnictwa wrocławskiego znalazł się nie wzbudzający większego zainteresowania pucharek mistrza oławskiego Johanna Gottfrieda Horna starszego. Był wówczas jedynym pochodzącym spoza Wrocławia zabytkiem w tej kolekcji. Jego skromny opis w katalogu muzealnym pokazuje, jak niewiele dziś wiadomo o oławskiej sztuce złotniczej. Czy to zasługa ogromnego rozproszenia oławskich zabytków, czy może bardziej "brak rysów indywidualnych, które by mogły zrównoważyć przewagę dwóch miast, miedzy którymi leżała, Wrocławia i Brzegu" (tak prof. Wanda Roszkowska widziała Oławę w czasach królewiczów Sobieskich)?

Artystów miejscowego pochodzenia nie wymienia nawet żaden z przedwojennych przewodników. Przed ponad stu laty jeden z niemieckich historyków sztuki i badacz śląskiego złotnictwa już w pierwszym zdaniu do krótkiego opisu miasta wyraził jakże aktualne zaskoczenie: - Kto zna dzisiejszą Oławę, nie przypuszczałby, że w pewnym okresie znalazł tutaj miejsce pracy i utrzymanie cech złotników. Publikacje polskie także nadzwyczaj skromnie informują o miejscowym rzemiośle złotniczym, ukazując je bardziej jako zjawisko gospodarcze. Dlatego Oława nigdy nie była postrzegana jako ośrodek działalności artystycznej. A jednak zabytki z miejscowości i muzeów wymienionych na wstępie świadczą, że było inaczej i odkrywają nam Oławę z zupełnie nieznanej strony. To miejscowe dziedzictwo w zakresie sztuki złotniczej stanowi prawdziwy "Skarb Oławy" i to nie tylko ze względu na szlachetne materiały, z których wykonano eksponaty, ale bardziej na zaskakujące wielkością zjawisko historyczne i artystyczne regionu.

Złotnicy zawsze stanowili elitę miejską i budowali dumę miasta, w którym działali. Potrzebowali jednak odbiorców, których stać było na zakup lub fundację przedmiotów wykonanych ze złota, srebra, kamieni szlachetnych. Estetyczne oczekiwania klientów, charakter lub przeznaczenie przedmiotów wymagało od rzemieślników dużej biegłości i zdolności artystycznych, dlatego ich wyroby są dziś traktowane na równi z innymi dziełami sztuki.

Oława mogła zaoferować złotnikom tylko dwie okoliczności do funkcjonowania: położenie przy jednej z głównych dróg handlowych Europy oraz okresowe rezydowanie dworów książęcych na oławskim zamku. Obie złotnicy wykorzystali perfekcyjnie do rozwoju nie spotykanego nigdzie na Śląsku. W szczytowym okresie działalności złotniczej w Oławie (przełom XVII i XVIII wieku) działało ok.10 warsztatów, podczas gdy we Wrocławiu ich liczba wynosiła 40-45. Z działalnością złotniczą związany mógł być co trzydziesty mieszkaniec miasta, liczącego wówczas około 1500 mieszkańców. Taką statystykę potwierdzają źródła historyczne. Warsztaty złotnicze funkcjonowały przez ok. 150 lat, przez cały wiek XVII i do połowy wieku XVIII. Dzieliły burzliwe wydarzenia wspólnie z miastem, ale nie pozostawiły w nim żadnego czytelnego dziś śladu. Zabytków po oławskich złotnikach należy więc szukać poza Oławą.

Kto chciałby je zobaczyć, powinien na początku odwiedzić wrocławskie muzea. Kolekcje wyrobów rzemiosła artystycznego z muzeów Narodowego i Miejskiego może nie dysponują reprezentacyjnymi zabytkami złotnictwa oławskiego, ale są one tu w największej w Polsce ilości i różnorodności. Na pierwszy plan wybrałbym tarczę trumienną cechu kuśnierzy oławskich, którą możemy podziwiać w Muzeum Narodowym. Wykonana w całości ze srebrnej blachy i miejscowo pozłacana świadczy o dużej zamożności cechu oławskiego, którego stać było na wykonanie ze szlachetnego materiału okazałego przedmiotu, używanego przy ceremoniach pogrzebowych członków cechu. Tarcze trumienne ze srebra są wybitnie śląską specjalnością i wykonywano je jako pary (drugi oławski egzemplarz znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie). Srebrna tarcza kuśnierzy oławskich to jedyny zachowany zabytek tego typu obok wrocławskich, z których słynęły przede wszystkim miejscowe warsztaty. Złotnictwo oławskie uzupełniają dwa inne przedmioty - misternie grawerowany złocony kubek, który wykonany został z jednego kawałka srebrnej blachy oraz flasza do przechowywania ziół (niestety niekompletna). Kubki i flasze stanowiły prawdopodobnie specjalność warsztatów oławskich - były najczęściej wykonywanymi przedmiotami i śmiało konkurowały jakością z wrocławską produkcją.

W Muzeum Miejskim zachęcam do obejrzenia całej kolekcji "Wrocławskiego skarbu z Bremy" a w nim wspomnianego wcześniej pucharka, autorstwa oławskiego mistrza. Niespotykana w złotnictwie śląskim (także niemieckim) forma tego naczynia doskonale oddaje wpływy francuskie, naturalne w otoczeniu dworów królewiczów Sobieskich w Oławie.

Zbiory Muzeum Miejskiego zawierają też i inne zabytki złotnictwa związane z Oławą, jak choćby puchar powitalny, tzw. wilkom cechu kowali oławskich (autorstwa złotnika wrocławskiego), czy przedmioty wykonane przez znakomitych złotników wrocławskich, ale pochodzących z okolic Oławy i być może w warsztatach oławskich stawiających swe pierwsze kroki, jak np. Jerzy (Georg) Nawarra. Najciekawszym obiektem złotniczym autorstwa złotnika z Lipska jest jednak tzw. "Śląski Graal", którego historia rozpoczyna się w Oławie w kaplicy zamkowej i związana jest ściśle z osobą księżny Ludwiki. Niezwykle fascynujące dzieje tego dzbana do wina mszalnego oraz jego powojenne poszukiwania, prowadzone i opisane przez dr Piotra Oszczanowskiego, uwieńczone zostały sukcesem. Ale to już zupełnie inna historia...

 

Cdn. 

tekst i fot. Grzegorz Seredyński

 

 


Puchar powitalny

Tarcza trumienna JG Horna st. z 1716 roku

Tarcza trumienna JG Horna st. z 1716 roku

Flasza Chrystiana Woltera do przechowywania ziół - MN we Wrocławiu

Flasza Chrystiana Woltera do przechowywania ziół - MN we Wrocławiu

Tzw. Śląski Graal w Muzeum Miejskim we Wrocławiu

Tzw. Śląski Graal w Muzeum Miejskim we Wrocławiu

Pucharek JG Horna

Pucharek JG Horna


Napisz komentarz

Komentarze

mgid.com, 649292, DIRECT, d4c29acad76ce94f
lijit.com, 349013, DIRECT, fafdf38b16bf6b2b
lijit.com, 349013-eb, DIRECT, fafdf38b16bf6b2b
openx.com, 538959099, RESELLER, 6a698e2ec38604c6
appnexus.com, 1019, RESELLER, f5ab79cb980f11d1
improvedigital.com, 1944, RESELLER
pubmatic.com, 161673, RESELLER, 5d62403b186f2ace
admanmedia.com, 925, RESELLER
smartadserver.com, 3713, RESELLER
openx.com, 540866936, RESELLER, 6a698e2ec38604c6
adform.com, 2671, RESELLER
yahoo.com, 59674, RESELLER, e1a5b5b6e3255540
smaato.com, 1100042823, RESELLER, 07bcf65f187117b4
yahoo.com, 58935, RESELLER, e1a5b5b6e3255540
triplelift.com, 11656, RESELLER, 6c33edb13117fd86
pubmatic.com, 158481, RESELLER, 5d62403b186f2ace
smartadserver.com, 3713, RESELLER, 060d053dcf45cbf3
appnexus.com, 15349, RESELLER, f5ab79cb980f11d1
zeta.com, 757, RESELLER
rubiconproject.com, 9655, RESELLER, 0bfd66d529a55807
Xapads.com, 145030, RESELLER
google.com, pub-3990748024667386, DIRECT, f08c47fec0942fa0
Pubmatic.com, 162882, RESELLER, 5d62403b186f2ace
video.unrulymedia.com, 524101463, RESELLER, 29bc7d05d309e1bc
lijit.com, 224984, DIRECT, fafdf38b16bf6b2b
Pubmatic.com, 163319, RESELLER, 5d62403b186f2ace
adyoulike.com, c1cb20fa2bbc39a8f2ec564ac0c157f7, DIRECT
adyoulike.com, a15d06368952401cd3310203631cb18b, RESELLER
rubiconproject.com, 20736, RESELLER, 0bfd66d529a55807
pubmatic.com, 160925, RESELLER, 5d62403b186f2ace
onetag.com, 7a07370227fc000, RESELLER
lijit.com, 408376, RESELLER, fafdf38b16bf6b2b
spotim.market, sp_AYL2022, RESELLER, 077e5f709d15bdbb
smartadserver.com, 4144, RESELLER
nativo.com, 5848, RESELLER, 59521ca7cc5e9fee
smartadserver.com, 4577, RESELLER, 060d053dcf45cbf3
appnexus.com, 13099, RESELLER
pubmatic.com, 161593, RESELLER, 5d62403b186f2ace
rubiconproject.com, 11006, RESELLER, 0bfd66d529a55807
onetag.com, 7cd9d7c7c13ff36, DIRECT
ssp.e-volution.ai, AJxF6R4a9M6CaTvK, RESELLER
rubiconproject.com, 16824, RESELLER, 0bfd66d529a55807
adform.com, 2664, RESELLER, 9f5210a2f0999e32
appnexus.com, 11879, RESELLER, f5ab79cb980f11d1
appnexus.com, 15825, RESELLER, f5ab79cb980f11d1
smartadserver.com, 1247, RESELLER, 060d053dcf45cbf3
smaato.com, 1100056735, DIRECT, 07bcf65f187117b4
smaato.com, 1100004890, DIRECT, 07bcf65f187117b4
rubiconproject.com, 24600, RESELLER, 0bfd66d529a55807
sharethrough.com, iBAzay96, RESELLER, d53b998a7bd4ecd2
pubmatic.com, 156177, RESELLER, 5d62403b186f2ace
pubmatic.com, 161674, RESELLER, 5d62403b186f2ace
insticator.com,15188195-e4cc-40b1-98f1-d6390cc63cbb,RESELLER,b3511ffcafb23a32
rubiconproject.com,17062,RESELLER,0bfd66d529a55807
video.unrulymedia.com,136898039,RESELLER
sharethrough.com,Q9IzHdvp,DIRECT,d53b998a7bd4ecd2
pubmatic.com,95054,DIRECT,5d62403b186f2ace
lijit.com,257618,RESELLER,fafdf38b16bf6b2b

sonobi.com, 4dd284a06a, RESELLER, d1a215d9eb5aee9e
appnexus.com, 15825, RESELLER, f5ab79cb980f11d1
Media.net, 8CUTQ396X, DIRECT
video.unrulymedia.com, 926913262, RESELLER

 

<div data-type="_mgwidget" data-widget-id="1768557">

</div>

<script>(function(w,q){w[q]=w[q]||[];w[q].push(["_mgc.load"])})(window,"_mgq");

</script>

ZASTRZEŻENIE PODMIOTU UPRAWNIONEGO DOTYCZĄCE EKSPLORACJI TEKSTU I DANYCH

Dokonywanie zwielokrotnień w celu eksploracji tekstu i danych, w tym systematyczne pobieranie treści, danych lub informacji ze strony internetowej tuolawa.pl i publikacji przy użyciu oprogramowania lub innego zautomatyzowanego systemu („screen scraping”/„web scraping”) lub w inny sposób, w szczególności do szkolenia systemów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji (AI), bez wyraźnej zgody wydawcy - RYZA Sp. z o.o. jest niedozwolone. 

Zastrzeżenie to nie ma zastosowania do sytuacji, w których treści, dane lub informacje są wykorzystywane w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe. Szczegółowe informacje na temat zastrzeżenia dostępne są TUTAJ

KOMENTARZE
Autor komentarza: HeheszekTreść komentarza: Po pierwsze, już było wyjaśniane w GP, że urząd bezpłatnie korzysta z uprzejmości ZWiK. Po drugie, naprawdę myślicie, że ktoś kto ma "taką" Galerię i Farmę Wiatrową w Gaju, ratuje swoje finanse wynajmując taki punkt? Nie ośmieszajcie się takimi komentarzami.Data dodania komentarza: 16.05.2025, 13:41Źródło komentarza: W 5 dni wniosek złożyły tu 23 osobyAutor komentarza: HeheszekTreść komentarza: Przecież ta Pani, nie wypominając Jej wieku, od lat pracuje w UM, a wszystkie osoby obsługujące ten punkt, są pracownicami UM. Masakra co wy potraficie wymyślić w tych komentarzach.Data dodania komentarza: 16.05.2025, 13:37Źródło komentarza: W 5 dni wniosek złożyły tu 23 osobyAutor komentarza: Opłaty adiacenckieTreść komentarza: MASZ RACJĘ! Właściciele domów budowanych w szczerym polu na tanich działkach jeśli chcą, żeby budować im drogi powinni ZAPŁACIĆ OPŁATY ADIACENCKIE, bo budowa dróg podnosi wartość działek budowanych w polu. Prawo przewiduje taką możliwość.Data dodania komentarza: 16.05.2025, 13:07Źródło komentarza: Radny: - Na ul. Południowej konieczny jest chodnikAutor komentarza: GaleriankaTreść komentarza: Hmm codziennie w galerii... ale jakoś trzeba sobie radzić w końcuData dodania komentarza: 16.05.2025, 13:00Źródło komentarza: W 5 dni wniosek złożyły tu 23 osobyAutor komentarza: MieszkaniecTreść komentarza: Panie burmistrzu, może w końcu pan się ustosunkuje do tej sytuacji i odpowie dlaczego marnotrawi nasze pieniądze?!Data dodania komentarza: 16.05.2025, 12:44Źródło komentarza: W 5 dni wniosek złożyły tu 23 osobyAutor komentarza: OlgaTreść komentarza: Ta pani ze zdjęcia napewno również jest znajomą,znajomych i ma pracę?!Tak ,to wygląda w Oławie,nic bez znajomości.Data dodania komentarza: 16.05.2025, 12:41Źródło komentarza: W 5 dni wniosek złożyły tu 23 osoby
Reklama
NAPISZ DO NAS!

Jeśli masz interesujący temat, który możemy poruszyć lub byłeś(aś) świadkiem ważnego zdarzenia - napisz do nas. Podaj w treści swój adres e-mail lub numer telefonu. Jeżeli formularz Ci nie wystarcza - skontaktuj się z nami.

Reklama
Reklama