Po pierwszej wojnie światowej w niemieckich miejscowościach zaczęto budować pomniki na pamiątkę mieszkańców, którzy w niej zginęli. Często spotykałem w różnych miejscowościach podczas podróży po Dolnym Śląsku takie pomniki - nawet w powiecie oławskim jeszcze można takie spotkać.
W Oławie na skwerze pomiędzy dzisiejszymi ulicami 1 Maja i Spacerową w 1923 roku ustawiono obelisk z czarnego marmuru z nazwiskami 9 poległych w I wojnie światowej żołnierzy oławskiego regimentu huzarów von Schilla. Na zachowanych przedwojennych widokówkach widzimy, że teren był ładnie zagospodarowany. Po II wojnie światowej obelisk zdemontowano. Nie wiemy, co się z nim stało. Wiemy za to, że już w roku 1950 postawiono na tym skwerze pomnik komunistycznego gen. Karola Świerczewskiego. Co ciekawe, do budowy tego pomnika użyto przedwojennego obelisku pomnika hitlerowskiego na część dwóch esesmanów, który w latach 30. postawiono przy moście na Strzelin od strony ulicy Wł. Andersa. Teraz hitlerowskie napisy skuto, a kolumnę pomnika obrócono do góry "nogami" i wykonano napis poświęcony gen. K. Świerczewskiemu. Pierwotnie pomnik był ustawiony "złotym" napisem do ulicy 1 Maja i przez lata był to jedyny pomnik w mieście. To tu w latach pięćdziesiątych kończyły się pochody z okazji święta 1 Maja, tu odbywały się uroczystości składania wieńców związane różnymi świętami państwowymi.
Gdy na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych wybudowano wiadukt kolejowy na ulicach 1 Maja i Opolskiej, ulicę Spacerową przedłużono do stacji kolejowej i wybudowano łącznik pomiędzy 1 Maja a Spacerową - wtedy też przeprowadzono remont placu, na którym stał pomnik Świerczewskiego. Obelisk przesunięto w inne miejsce i obrócono napisem do ulicy Spacerowej, urządzono nową małą architekturę.
Po przemianach ustrojowych w październiku 1991 pomnik został zdemontowany i usunięty - zostawiono tylko schodek po pomniku. Skwer przez lata był pozostawiony samemu sobie, zarastał i nie było dobrego pomysłu na to, jak zagospodarować to miejsce przy głównej ulicy.
W 1992 na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego ksiądz prałat Jan Janowski w obecności ówczesnych władz miejskich poświęcił miejsce, na którym wtedy był krzyż z brzozy i duży kamień - to było miejsce pod dzisiejszy Pomnik Losów Ojczyzny, którego forma - jak wiemy - nie jest stała, bo niemal co roku obrasta nowymi głazami, które mają upamiętniać najważniejsze wydarzenia z historii Polski.
Wróćmy jednak na skwer przy ul. Spacerowej, który długo czekał na swój czas. Nadszedł on dopiero w 2018 roku, kiedy z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez państwo polskie, postawiono tam Pomnik Niepodległości.
Zdjęcie Pomnika Niepodległości zrobiłem w 2018 roku - nowy pomnik ustawiono z inicjatywy Starostwa Powiatowego w Oławie w 2018 - z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę
Przedwojenna widokówka z kolekcji pana Dariusza Bołtryka przedstawia pomnik oławskich huzarów, którzy zginęli w czasie I wojny światowej. W budynku po lewej (dziś mieszkalnym) po wojnie mieściła się biblioteka. Proszę zwrócić uwagę, jak małe są drzewa, z których część przetrwała do dzisiejszych czasów. Po prawej widać za drzewami budynek, w którym po wojnie przez lat było przedszkole. Jest jeszcze jeden szczegół, który przetrwał do dzisiejszych czasów - to dwa słupy od bramy wjazdowej wykonane z cegły, a widoczne w głębi po lewej stronie pomnika
. Zdjęcie wykonałem w 2022 z miejsca, gdzie stał fotograf wykonujący zdjęcie nr 1. Na pierwszym planie jest pomnik z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez państwo polskie (tu widoczny jest od tyłu). W głębi widzimy za drzewami dwa budynki i dwa ceglane słupy od bramy, widoczne na zdjęciu nr 1
Pomnik komunistycznego gen. Korola Świerczewskiego, odsłonięty w 1950 roku, pierwotnie był ustawiony napisami do ulicy 1 Maja. Zdjęcie z kolekcji Izby Muzealnej Ziemi Oławskiej
Z tego pomnika poświęconego hitlerowcom wykorzystano środkowy element - po obróceniu do góry "nogami" i skuciu niemieckich napisów posłużył do budowy pomnika gen. Świerczewskiego
Rok 1969 - zdjęcie z albumu Małgorzaty Wieczorek-Idzik. Przy pomniku wtedy często robiły sobie zdjęcia całe rodziny
Rok 1973 - wartę honorową symbolicznie pełnią razem dwaj żołnierze sojuszniczych armii, jeden polski, drugi sowiecki
Rok 1973 - remont ulicy 1 Maja. W głębi kończy się budowa wiaduktu nad torami kolejowymi, a po prawej trwa remont skweru, na którym będzie stał pomnik gen. K. Świerczewskiego
- Rok 1973 i przebudowa placu, na którym stanie pomnik gen. K. Świerczewskiego. W głębi widać mały budynek, w którym przez lata był sklep mięsny "Tania Jatka", później nabiałowy i wielu innych branż. Po prawej widać Hutę Oława
Rok 1974 - po remoncie placu pomnik ustawiono w innym miejscu i napisem do ulicy Spacerowej
autor: Lesław Mazur
Napisz komentarz
Komentarze