Historia

Inwestycje i historia. Podczas remontu ulicy Krótkiej odkryto zabytkowe mury

Zimową porą w przedwojennych Miłocicach można było usłyszeć porykiwania lwów i trąbienie afrykańskich słoni... Nie. To nie początek bajki. To lokalna historia, która wyszła za opłotki wsi dopiero wtedy, gdy zaczęli zjawiać się w niej nowi, ciekawi mieszkańcy, zainteresowani przeszłością tej ziemi. Bo dla miejscowych, żyjących tu od wojny, informacja o cyrkowych zwierzętach była naturalna, zastana, zwyczajna. To tak, jakby mieli się dziwić, że ktoś ma kury. No ma! I co w tym dziwnego?

Kolejna dwa odcinki Albumu chcę poświęcić rocznicy zdobycia Oławy i powiatu oławskiego przez wojska sowieckie. Ponieważ nie ma zdjęć z walk o Oławę i powiat, będę prezentował zdjęcia późniejsze (ale mało znane) widocznych ruin, aby pokazać, w jakim stanie Polacy przejęli miasto od Rosjan 30 kwietnia 1945 roku.

Zdjęcie nr 1 pochodzi z albumu Teresy Wasilewskiej, a wykonane zostało w 1969 roku na podwórku przy ul. Lipowej 20a-b. Na zdjęciu Anna Waszczyszyn (z domu Łabuńska) z bratem. Po lewej widzimy dom od podwórka przy ulicy Lipowej 20. Na wprost dom przy ulicy ks. Kutrowskiego 6.

- Jestem też przerażona - tak mówiła wczoraj Zdzisława Ostropolska z Jelcza-Laskowic, obecnie mieszkanka Miłoszyc, zwiedzająca pałac przy ul. Kukułczej w Jelczu-Laskowicach w ramach I Dnia Muzeów. Cieszy się, że mogła ponownie zobaczyć to miejsce, park i pałac, ale w oczach ma zupełnie co innego, bo zapamiętała ten pałac z dzieciństwa, podobnie jak piękny park. A teraz wszystko wygląda tak, jak wygląda...

Zdjęcie nr 1 pochodzi z albumu rodziny Drzewińskich i zrobione było w 1949 roku. Widzimy na nim małego Romka Drzewińskiego obok pozostałości po stacji paliwowej na ścianie wschodniej oławskiego Rynku. W tym czasie zadaszenie nad dystrybutorami, oparte na trzech pionowych belkach, jeszcze było - na jezdni widać cień dachu, a na dwóch betonowych słupach obok Romka były pompy do paliwa.

Dokładnie dziś, 21 stycznia, mija 78. rocznica ewakuacji obozu pracy w Miłoszycach (plan obozu na zdjęciu niżej), filii obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Publikujemy fragment relacji jednego z żydowskich więźniów, Ludwika Bergera (ur. 1924 r.). Pod koniec maja 1944 deportowano go z getta w Munkacs (Węgry) do Auschwitz, skąd już w czerwcu przewieziono go do obozu w Miłoszycach. Przeżył "marsz śmierci" w styczniu 1945 r. do Groß-Rosen, potem ewakuację obozu i pobyt w filii obozu w koszarach Boelckego (Mittelbau-Dora). Po wyzwoleniu w kwietniu 1945 r, osiedlił się Czechosłowacji. W 1947 r. wyemigrował do Szwajcarii. Relacja powstała kilka tygodni po uwolnieniu Bergera, w czerwcu 1945 r.

Zdjęcie nr 1 - tydzień przed świętami napadało trochę śniegu w Oławie, który jednak po kilku dniach zniknął. To przypomniało mi, jak kilka lat temu opublikowałem zdjęcie górki na ulicy 3 Maja, które zrobiłem w 1972 roku (co prawda bez śniegu). Ulica 3 Maja była dopiero wybudowana, jeszcze bez chodników.

Zdjęcie nr 1 pochodzi z 1953 roku, a otrzymałem z Izby Muzealnej Ziemi Oławskiej. Pani, która przekazała to zdjęcie, nie wyraziła zgody na podanie nazwiska, nie chciała też, aby opisywać osoby stojące na zdjęciu. Dla mnie jest to zdjęcie bardzo ważne i jedyne, jakie widziałem, a pokazujące to miejsce po wojnie. Dla większości mieszkańców zapewne nie będzie do rozpoznania, gdzie je zrobiono.

Dla takich zdjęć wart prowadzić tą rubrykę - jest to jedno z najciekawszych zdjęć, jakie otrzymaliśmy w tym roku. Zaznaczam, że jest to jedyne powojenne zdjęcie tego budynku w zbiorach Izby Muzealnej Ziemi Oławskiej. Ale zacznijmy od początku. Do redakcji "Gazety Powiatowej" to zdjęcie przyniosła pani Jolanta Malanowska. Do tego informacja, że na zdjęciu przy fontannie stoją Adam Specht, jego siostra Bożena oraz kuzynka Jagoda., a w domu na zdjęciu za dziećmi mieszkała rodzina Spechtów, która przyjechała do Oławy w 1946 roku. To byli Ludwik i Elżbieta Spechtowie oraz ich dzieci Kazimierz, Zbigniew i Krystyna. Po przeciwnej stronie placu, w obecnym budynku Urzędu Gminy Oława, mieszkał ich kolejny syn Józef z żoną Ireną. Gdy dom burzono w latach 60., musieli go opuścić. W to miejsce powstał długi blok, w którym przez lata były słynne "Delikatesy" .

Zdjęcie nr 1 pochodzi z albumu Floriana Karga, powstało w roku 1953. Na zdjęciu widzimy Martę Karg na ulicy Krótkiej 3. Przy wejściu do sklepu są 2 stopnie i bardzo masywne kraty w oknach wystawowych. Niestety, nie udało mi się ustalić, co wtedy w tym sklepie sprzedawano. Po lewej stronie widać nieuprzątnięte gruzy budynku zniszczonego w czasie wojny. Potem dość długo by tam trawnik, przez który młodzież chodząca do ogólniaka skracała sobie drogę. Czasami skrócił sobie drogę i Pan Profesor. Ktoś postawił tabliczkę z napisem "Tylko osły depczą trawniki", a wtedy młodzież zaczaiła się z aparatem fotograficznym, z zamiarem zrobienia zdjęcia tym "roztargnionym", ale się nie udało i ostatecznie skończyło się awanturą. Po lewej, już po zlikwidowaniu trawnika, na początku lat sześćdziesiątych wybudowano budynek mieszkalny z apteką na parterze, która nazywała się wtedy Piastowska.

Zdjęcie nr 1 z albumu Jerzego Kaminskiego (to początek lat 90.). Pokazuje piękną zabudowę drewnianą balkonu na pierwszym piętrze w budynku przy dzisiejszej ulicy Władysława Andersa. Budynek w czasie robienia zdjęcia był budynkiem jednopiętrowy. Ulica Władysława Andersa w czasie, gdy robiono to zdjęcie, miała nazwę ul. Roli-Żymierskiego, jest częścią drogi krajowej 94, była wielokrotnie poszerzana. Były też pomysły, aby budynki widoczne na zdjęciu wyburzyć. Na szczęście pomysłów tych nie zrealizowano, zamiast tego przeprowadzono generalny remont tych obiektów.